duivelse dilemma’s

Afgelopen week naar de voorstelling Mefisto van toneelgroep Maastricht geweest. Het verhaal speelt zich af rond 1937 -1942 maar nog steeds zeer actueel.

In het kort de inhoud van de voorstelling.

Een veelbelovend acteur speelt in twee gezelschappen. Het eerste gezelschap speelt blijspelen. Stukken die we nu misschien commercieel zouden noemen. Het andere gezelschap waar hij bij aangesloten is, heeft een duidelijk communistische signatuur. Ze zien zichzelf als vernieuwend en zijn politiek geëngageerd. Bij het eerste speelt hij voor het geld en bij het tweede omdat daar zijn ziel ligt. Door het verhaal heen zien we hem langzaam de overstap maken naar het theater van de Nationaal Socialisten. En aan het eind speelt hij voor de Nazi.
Hij heeft gekozen voor werk en zekerheid en zijn ziel, net als in het Faustverhaal, aan de duivel verkocht. Wij weten nu in 2012 dat die zekerheid niet zo zeker bleek te zijn.

En waarom is deze voorstelling zo actueel?

Omdat wij in deze tijd van crisis ook steeds vaker moeten kiezen voor het geld. Omdat we, lijkt het, steeds vaker voor het dilemma staan of we een opdracht die eigenlijk tegen ons gevoel in gaat wel of niet zullen accepteren.
Hoe trouw kunnen we nu nog blijven aan ons geweten?

Als het over geld gaat: “Ik vind eigenlijk dat ik zwaar onderbetaald wordt voor deze opdracht, maar…….”

Of als het over de ethiek van het werken gaat: “Eigenlijk doet deze opdrachtgever zaken die niet met mijn overtuiging stroken, maar…….” Dilemma’s waar we ons vroeger niet over hoefden te buigen omdat we de luxe hadden er met een boogje om heen te gaan.

Nu in een tijd dat overleven geldt, moeten we ons bij onszelf te rade gaan.
In de voorstelling zag je de hoofdrolspeler langzaam zijn ziel aan de duivel verkopen. Eigenlijk nam hij geen beslissing, maar liet hij het over aan de omstandigheden. Vanuit 2012 kan ik dat gemakkelijk veroordelen. Maar in wat voor glijdende schaal zitten wij nu als ZZPers? We moeten commercieel zijn, want we zijn ondernemers. En we willen graag werken want we houden van ons werk.
Maar waar liggen de grenzen?

Ik kan daar geen oordeel meer over geven. Want ook al zitten we allemaal in hetzelfde economische schuitje, iedereen heeft daarin zijn eigen omstandigheden. Maar deze tijd vraagt ons wel na te denken over waar onze ethische grens ligt. En als we die weer weten, hoe we die grens dan bewandelen.
Misschien brengt de crisis ons daardoor ook meer bij onszelf. En is het niet alleen maar verschraling, maar geeft het ook verdieping.